1. Uluslararası Gelişmeler:
a) Avrupa Konseyi; Yapay Zekâ, insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü konularını içeren taslak çerçeve sözleşmesini Aralık 2023 tarihinde yayımladı.
b) Avrupa Komisyonu; Fikri Mülkiyet Eylem Planı üzerine yapılan çalışmayı yayınladı. Çalışmada dijital on yılda kültürel ve yaratıcı sektörlerin zorluklarını ve fırsatlarını haritalandırılıyor ve iki perspektiften gelişmeler analiz ediliyor.Sanatsal ve Yaratıcı Sektörler için Yapay Zekâ Teknolojilerinin Fırsatlar ve Zorluklar Üzerine Araştırma yayınlandı. Araştırmaya dair yönetici özeti kamuoyuyla paylaşıldı. Avrupa Komisyonu tarafından Telif Hakkı ve Yeni Teknolojiler Üzerine Çalışma: Telif Hakkı Veri Yönetimi ve Yapay Zekâ başlıklı çalışma, yaratıcı sektörlere ve bu sektörlerin Blockchain ve Yapay Zekâ gibi yeni teknolojileri kullanımlarına telif hakkı perspektifinden bakıyor. Çalışma, paydaşların, politika yapıcıların ve akademisyenlerin daha fazla araştırma yapması için yolları belirliyor. Çalışmanın özeti iki bölümden oluşmaktadır. Yapay Zekâ ve makine tarafından üretilen çıktılara yönelik ek bir hakkın; geleneksel yaratıcı sektörlere olumsuz etkiler yapabileceği, gelişmiş Yapay Zekâ uygulamaları insan yapımı eserlerin tarzını giderek daha iyi taklit edebilse de telif hakkı ve koruma kapsamı genişletilmemesi gerektiği ancak korunan bir eserin bazı önemli ve tanınabilir özelliklerinin Yapay Zekâ çıktısında çoğaltılması durumunda yazar ve yayıncıların hak kaybının önlenmesi gerektiği, eserin geliştirilmesinde ise bir Yapay Zekâ çözümünün kullanımı durumunda buna ilişkin bilgi verme yükümlülüğünün yazarların özgürlüğüne ve kişilik haklarına zarar vermemesi gerektiği hususları tartışılmaktadır.
c) Avrupa Parlamentosu; Dijital çağdaki Yapay Zekâ ile ilgili özel komitesi olan AIDA, 2020’nin Haziran ayında kurulmuş olup Yapay Zekâ etrafındaki zorlukları araştırmak ve Avrupa Birliği ekonomisi üzerindeki etkilerini analiz etmekamacıyla faaliyet göstermektedir. 22 Mart’ta final raporunu kabul etti. Raporda 2030 yılına kadar yol haritası gösterildi. Yapay Zekâ teknolojisinin insanları tamamlama potansiyeline odaklanması gerektiğini öne sürüyor ve belirli bir şekilde bir Yapay Zekâ sisteminin kullanımına ilişkin risk türüyle orantılı olarak düzenleyici müdahale seviyeleri önermektedir.
d) G7; 6 Aralık 2023’te kapsayıcı ve güvenilir bir Yapay Zekâyı desteklediklerine dair açıklamayaptılar. Bir sonraki G7 zirvesi 13-15 Haziran 2024 tarihlerinde düzenlenecek ve ev sahipliğini İtalya yapacak.
e) OECD; Kasım 2023’te OECD, Yapay Zekâ sisteminin ne olduğuna dair tanımınıgüncelledi.
f) Birleşmiş Milletler; Aralık 2023’te, BM Yapay Zekâ Danışma Kurulu, ‘İnsanlık İçin Yapay Zekâ Yönetimi’ adlı Geçici Raporunu yayımladı. Yapay Zekâ Danışma Kurulu, nihai raporunu 2024 yazındayapılacak Geleceğin Zirvesi öncesinde yayınlayacak.
2) Ulusal Bölgesel Gelişmeler:
a) Avustralya; Avustralya Hükümeti, 17 Ocak 2024 tarihinde güvenli ve sorumlu Yapay Zekâ ile ilgili açıklamayaparak; yüksek riskli Yapay Zekâyla ilgili olarak uzmanlardan oluşan bir danışma kurulu oluşturmayı planladığını belirtti.
b) Fransa;Fransız Meclisi’nde 18 Ocak 2024 tarihinde Avrupa Birliği Telif Hakları Direktiflerinin üretken Yapay Zekâyı kapsayan şekilde değiştirilmesi ve Avrupa Birliği Yapay Zeka Yasası’nın düzenli gözden geçirilmesini öneren görüş yayınlandı.
c) Kanada; Kanada hükümeti, “Yaratıcı Yapay Zekâ Çağında Telif Hakkı” başlıklı bir danışma çağrısı yayımlayarak,Kanada’nın telif hakkı ve Yapay Zekâ teknolojisi alanındaki hukuki çerçevesini şekillendirmeye yönelik bir adım atmıştır. Kamu danışma süreci, Ocak 2024’te kapatılmıştır. Bu çerçevede yapılan danışma, Kanada’nın Yapay Zekâ tarafından üretilen eserlerin telif haklarına dair mevcut yaklaşımını ve gelecekteki düzenlemeleri belirleme amacını taşımaktadır.
d) Avrupa Birliği; Avrupa Birliği’nin Yapay Zekâ Yasa taslak metni22 Ocak 2024 tarihinde kamuoyuna sızdırıldı.
IFRRO, Avrupa’nın yaratıcı ve kültürel sektörlerindeki iki yüzden fazla kuruluşla birlikte Avrupa Birliği Üye Devletlerini küresel liderlik göstermeye ve 2 Şubat 2024’deki COREPER toplantısında Yapay Zekâ Yasasını onaylamaya çağırdı. Açıklama metnine buradan ulaşabilirsiniz.
2 Şubat 2024 Cuma günü, 27 Avrupa Birliği üye devletleri büyükelçileri (COREPER) tarafından, “Yapay Zekâ için Dünya’nın İlk Kapsamlı Kural Kitabı” olarak nitelendirilen AI Act’i oybirliğiyle onaylandı.
e) Japonya; Aralık 2023’te, Japonya, G7 Hiroşima Yapay Zekâ belgelerine dayanarak bir rehber taslağı yayımladı. Hükümet, bu rehberleri Mart 2024’te nihai hale getirip yayınlamayı hedeflemektedir.
f) Romanya; 31 Ekim 2023 tarihinde Avrupa Adalet Divanı’na (CJEU) başvuruyapılarak Yapay Zekâ ile üretilen eserin özgünlüğüne dair değerlendirme yapması istendi.
g) Singapur; Üretken Yapay Zekâ İçin Model Yapay Zekâ Yönetişim Çerçevesi’yle güvenli bir ekosistem oluşturmak amaçlamaktadır. 2024 yılı ortasında tamamlanması hedeflenmektedir.
h) İsviçre; İsviçre’nin önde gelen üniversitelerinden akademisyenler, topluma fayda sağlayan ‘şeffaf ve güvenilir’ bir Yapay Zekâ geliştirmekiçin bir araya geldiler.
i) Birleşik Krallık; Birleşik Krallık, 27 Kasım 2023 tarihinde Birleşik Krallık ve ABD, Yapay Zekâ güvenliği için tasarlanmış kapsamlı bir kılavuz setini ortaklaşa yayınladı.
j) ABD; Amerika Birleşik Devletleri, 10 Ocak 2024 tarihinde Kongre üyeleri, “Federal Yapay Zekâ Risk Yönetimi Kanunu” taslağını sundular.
TBYM Genel Sekreteri
Av. Arb. Melahat Boran
15.02.2024